Hoeveel rondjes is tien kilometer

Maandag 7 april: Tolbert
Hent was een schooljongen en keek samen met zijn vader naar een schaatswedstrijd op tv. Toen zijn vader vroeg ‘hoeveel rondjes is tien kilometer’, wist Hent het antwoord niet. De voorstelling ‘IJs’ van Hent Hamming is een onderwerp van gesprek tijdens de training over de Meldcode.

De vader van Hent was een man met aanzien, dokter Dick Hamming, kinderarts in Groningen. In zijn dokterspraktijk een aimabele man met kennis van zaken en in het souterrain wachtte zijn kinderen een afranseling. Kindermishandeling komt in alle lagen van de bevolking voor.

Aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling

Suzan Weegenaar is ook dit jaar onze trainer voor deze bijeenkomst, zij is specialist op het gebied van aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling. Suzan neemt ons mee aan de hand van praktijk voorbeelden in de stappen van de Meldcode, het signaleren, het niet pluis gevoel en het afwegen.
Bij Gastouderbureau inZicht is er maar één advies, doe het niet alleen, neem contact op met inZicht en we doen het samen!

Jij bent jouw eigen gereedschap

Pedagogisch professionals zijn zélf het belangrijkste gereedschap in het werk met kinderen.

Vergelijk het met een timmerman: hij opent zijn gereedschapskist en pakt een hamer, een zaag of een nijptang om zijn werk te doen. In de kinderopvang ligt dat anders. Wij gebruiken geen externe hulpmiddelen – wij werken met wie we zijn. Dat betekent dat onze eigen persoonlijkheid, geschiedenis en overtuigingen onderdeel worden van hoe we kinderen begeleiden.

Daarom is het essentieel om jezelf goed te kennen. Wanneer je bijvoorbeeld zelf een belast verleden hebt op het gebied van hechting, dan kan dat, soms onbewust, doorsijpelen in je handelen met de kinderen.

Juist daarom is zelfinzicht een belangrijke voorwaarde om dit vak professioneel en met aandacht te kunnen uitoefenen. Als je je eigen valkuilen, overtuigingen en ervaringen (h)erkent, voorkom je dat je ze projecteert op de kinderen in je groep.

Elke reactie die je geeft in de omgang met een kind, zegt iets over de situatie – maar óók over jou. Hoe bewuster je je daarvan bent, hoe meer je kunt afstemmen op wat het kind werkelijk nodig heeft.

Iedereen heeft zijn eigen plekje in de fontein

Systemisch werken is een benadering die je helpt inzicht te krijgen in jouw plek binnen een groter geheel, of dat nu een familie, een team of een andere groep is. Het richt zich op de onderlinge verhoudingen en dynamieken binnen een systeem. Door deze manier van kijken ontdek je waar blokkades ontstaan, waarom je telkens weer in bepaald gedrag vervalt, en hoe dat jouw persoonlijke groei belemmert.

Kort gezegd helpt systemisch werken je om onbewuste patronen zichtbaar te maken. Het legt bloot waar dingen stromen, maar ook waar het vastloopt, en vooral: waarom.

Binnen deze werkwijze spelen drie fundamentele systemische wetten een centrale rol:

De wet van binding
Iedereen binnen een systeem – bijvoorbeeld binnen een gezin – heeft recht op een plek. Wanneer iemand wordt buitengesloten of vergeten, raakt het systeem uit balans.

De wet van volgorde
Elk lid binnen een systeem heeft een rangorde. Denk aan de geboortevolgorde in een gezin: het oudste kind komt op de eerste plaats, gevolgd door het volgende kind, enzovoort. Als deze volgorde verstoord raakt, kan dat doorwerken in iemands gedrag en positie.

De wet van geven en nemen
In gezonde relaties is er een evenwicht tussen geven en ontvangen. Ouders geven, kinderen ontvangen – niet andersom. In andere relaties, zoals die tussen collega’s of partners, draait het om een wederkerig evenwicht. Wanneer dat uit balans is, ontstaan er spanningen.

Door deze wetten bewust toe te passen in je werk én in je eigen leven, leer je systemische patronen herkennen en doorbreken. Het maakt ruimte voor beweging, herstel en groei – in jezelf én in de systemen waar je deel van uitmaakt.

Intergenerationele overdracht

Een belast verleden maakt liefdevol opvoeden extra moeilijk

Voor elke ouder is het ouderschap een uitdaging. Maar voor ouders met een belast verleden – bijvoorbeeld door mishandeling, trauma’s of een onveilige jeugd – is die uitdaging vaak nog groter. De opdracht om hun eigen kinderen veiligheid, geborgenheid en een positieve opvoeding te bieden, vraagt dan soms bijna bovenmenselijke veerkracht.

Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 30% van de ouders die zelf mishandeld zijn, hun eigen kinderen ook blootstellen aan mishandeling. Dat betekent niet dat dit onvermijdelijk is, maar het laat wel zien hoe diep oude pijn kan doorwerken.

Waarom herhaalt geschiedenis zich soms?
Wanneer trauma’s uit de jeugd niet zijn verwerkt, blijven ze onderhuids actief. Ouders kunnen dan, vaak onbewust, reageren vanuit oude overlevingsmechanismen. Bijvoorbeeld door te snel boos te worden, zich af te sluiten of juist te veel te controleren. Als er daarnaast weinig steun is van een partner of sociaal netwerk, of als er geen gezonde voorbeelden uit het verleden zijn, is het risico op herhaling groter.

Hoe doorbreek je die cirkel?
Het goede nieuws is: herstel is mogelijk. Door jezelf beter te leren kennen, te werken aan verwerking en bewust ouderschap te ontwikkelen, ontstaat er ruimte voor verandering. Professionele begeleiding, een stabiel netwerk en kennis over hechting en trauma kunnen ouders helpen om wél de veiligheid te bieden die ze zelf gemist hebben.

Liefdevol opvoeden vraagt om meer dan goede bedoelingen. Het vraagt ook om moed om terug te kijken én om de wil om het anders te doen. Gelukkig zijn er steeds meer mogelijkheden om die stap te zetten.

Begrijpen is niet goedkeuren

Suzan vraagt van ons om oprecht nieuwsgierig te zijn; hoe gaat het met jou? Open staan voor de verhalen van kinderen én van de ouders.
De drie O’s zijn van belang als het gaat om te kijken en luisteren zonder een oordeel:

• Onmacht,
• Onwetenheid en
• Onkunde.

Het begrijpen van hoe gedrag en patronen ontstaan is niet hetzelfde als goedkeuren!

Gastouder is belangrijk

In de meeste gevallen zijn hechtingsfiguren in eerste instantie de ouders. Maar daarnaast is er ruimte voor nog een paar andere volwassenen uit de directe omgeving: een opa, oma, oom of tante, een pedagogisch medewerker of een gastouder. Dit zijn de mensen ze het meeste zien.

Een kind profiteert van iedere positieve vertrouwensrelatie. Daarom heb jij als pedagogisch professional zo’n belangrijke rol in het leven van een onveilig gehecht kind. Jij kunt het kind geven wat het nodig heeft om goed te kunnen hechten. Dat doe je al door het kind aandacht te geven, er te zijn, te reageren op het kind en in te spelen op zijn of haar behoeftes. Ondersteun een kind: zeg wat je doet en doe wat je zegt. Maak samen plezier en hou een lijntje met het kind: zorg dat je er bent als het je nodig heeft (geruststellen, troosten, reageren).

Ervaringen delen in veiligheid

Een waardevolle avond waarin 46 gastouders als collega’s onder elkaar ervaringen konden delen, tips uitwisselen en vooral ook luisteren naar elkaar. Even weer bewust nadenken over ons eigen handelen en onze reacties die we vaak onbewust geven. Welke uitspraken doe ik, waar komen die vandaan?

Stof tot nadenken!